Koenzim Q10 (KoQ10; Ubikinol-10 ve/veya Ubikinon-10) hücredeki enerji üretimi sırasında kilit enzimatik reaksiyonlarda koenzim olarak görev yapan, her hücrede bulunabilen, yağda çözünen, vitamin benzeri bir bileşiktir
Koenzim Q10 veya CoQ10, insan vücudunun doğal olarak yaptığı bir maddedir. Hücreler onu enerji üretmek için kullanır. CoQ10, hücrelere ve DNA'ya zarar verebilecek serbest radikallerle savaşmaya yardımcı olan güçlü bir antioksidan olarak da işlev görür.
Bilinen isimleri
Ubikinon
Ubiquinol
CoQ
CoQ10
UbiQgel™ (piyasa adı)
2,3 dimethoxy-5 methyl-6-decaprenyl benzoquinone (bilimsel adı)
Koenzim Q10'nin diğer temel işlevlerinden biri de antioksidan görevinin olmasıdır. Koenzim Q10 endojen olarak sentezlenen ve yağda çözünen vitamin benzeri tek antioksidandır. Özellikle indirgenmiş formunun önemli bir fizyolojik lipid çözünür antioksidan olduğu gösterilmiştir. Koenzim Q10, membranlarda doymamış lipit zincirlerine yakın konumda olup, serbest radikallerin başlıca süpürücüsü gibi hareket etmektedir. Konumundan dolayı membranda üretilen serbest radikallerin komşu lipid ve protein molekülleri ile reaksiyona girmesini engellemektedir. Bunun yanı sıra bazı antioksidan görevi gören vitaminler ile birlikte etkileşim halinde olduğu belirtilmiştir.
Koenzim Q10 Eksikliği CoQ10’un vücutta eksikliği nadirdir, ancak eksikliği sıklıkla sağlık sorunlarına yol açar. Birçok hastalık süreci yetersiz düzeyde CoQ10 eksikliğine bağlanmaktadır. CoQ10 desteği kardiyovasküler hastalıklarda, parkinson, migren, göğüs kanseri ve diğer kanserler, diyabet, erkek kısırlığı, AIDS, astım, tiroid bozuklukları ve periodontal hastalıklarda faydalı olabilir.
Koenzim Q10 Kaynakları
Koenzim Q10 almak için sadece supplementlere bağımlı değilsiniz. Koenzim Q10 açısından zengin besin kaynakları;
Sebzeler: ıspanak, brokoli ve karnabahar
Sızma zeytinyağı, tereyağı
Meyveler: çilek ve portakal
Kuruyemiş ve tohumlar: fındık, fıstık, susam
Mercimek
Avokado
CoQ10’un gıda kaynaklarından maksimum faydalanmasını sağlamanın en iyi yolu bu yiyecekleri çiğ tüketmektir.
Koenzim Q10 Faydaları
CoQ10, hücreleri oksidatif hasara karşı korur. Aynı zamanda vücudun birincil enerji kaynağı olan ATP'yi üretmede hayati bir rol oynar. CoQ10 bu nedenle bir dizi sağlık yararı sağlayabilir.
Yakın zamanda yayınlanan sistematik bir inceleme, orta ila şiddetli kalp yetmezliği olan hastalarda standart tedaviye ek olarak CoQ10 takviyesinin semptomların azalması ve majör kardiyovasküler olayların azalması ile ilişkili olduğunu göstermiştir.
Selenyum ile birleştirildiğinde, diyabet, hipertansiyon ve iskemik kalp hastalığı olan yaşlı hastalarda CoQ10 takviyesinin kardiyovasküler mortalite riskini azaltabileceğine dair bazı kanıtlar da vardır.
CoQ10, fibromiyaljili hastalarda plaseboya kıyasla ağrı, yorgunluk ve sabah yorgunluğunu azaltma potansiyeli olduğunu göstermiştir.
Takviye, birçok hasta alt kümesinde endotel fonksiyonunun iyileştirilmesinde umut verici sonuçlar göstermiştir. CoQ10, iskemik sol ventrikül sistolik disfonksiyonlu kalp yetmezliği olan hastalarda endotel fonksiyonunu iyileştirebilir. Benzer şekilde, plasebo ile karşılaştırıldığında, CoQ10'un hiperlipidemili tip-2 diabetes mellituslu hastaların periferik dolaşımındaki endotel fonksiyonunu iyileştirdiği görülmektedir.
Standart psikiyatrik tıbbi tedavi ile birlikte desteklendiğinde, CoQ10, bipolar bozukluğu olan hastalarda depresyon semptomlarını azaltıyor gibi görünmektedir.
Polikistik over sendromlu hastalarda koenzim Q10 takviyesi, açlık kan şekerini, insülin seviyelerini ve toplam testosteron seviyelerini iyileştirebilir.
CoQ10, migren profilaksisinde de umut vaat etmektedir. Çift kör, randomize kontrollü bir çalışma, günde 300 mg'ın güvenli olduğunu ve migren önleme için plasebodan üstün olduğunu gösterdi. Bir yetişkin kadın kohortunda yapılan başka bir randomize, çift kör, plasebo kontrollü çalışma, günde 400 mg takviyenin migren sıklığını, şiddetini ve süresini azalttığını göstermiştir. Başka bir çalışma, migren hastalarında günde sadece 100 mg'ın baş ağrılarının şiddetini ve aylık baş ağrısı sayısını azalttığını gösterdi.
Koenzim Q10’nin antioksidan özelliği sayesinde alzheimer tedavisinde etkili olabileceği bildirilmiştir
Koenzim Q10 Kullanımı
Koenzim Q10 açısından geniş bir doz aralığı olmasına rağmen güvenli ve etkin tedavi çoğu zaman üç parçaya bölünmüş ve her seferinde 100 mg alımdır. Bu alımı yemeklerden 30 dakika önce tüketmek en doğru yöntem olacaktır.
Koenzim Q10 Yan Etkileri
Koenzim Q10 takviyeleri genellikle mide rahatsızlığı, mide bulantısı, kusma ve ishal dahil olmak üzere yalnızca küçük ve seyrek yan etkilerle iyi tolere edilir. Günlük 100 mg veya daha yüksek dozlar, bazı kişilerde hafif uykusuzluk ile ilişkilendirilmiştir. Günde 300 mg veya daha fazla alan bazı hastalarda karaciğer enzim yükselmesi görülmüştür, ancak karaciğer toksisitesi bildirilmemiştir. Diğer nadir yan etkiler arasında baş dönmesi, fotofobi, sinirlilik, baş ağrısı, mide ekşimesi ve yorgunluk yer alır.
Koenzim Q10, vücudun enerji üretimi için gerekli olan, endojen olarak sentezlenmiş, yağda çözünen, vitamin benzeri tek antioksidandır. Önemli biyolojik aktivitesi nedeniyle çeşitli hastalıklarla ilişkilidir. Özellikle kalp damar hastalıkları ve nörodejeneratif hastalıklar üzerinde olumlu etkisi olabileceği belirtiliyor. Buna ek olarak, son zamanlarda yorgunluk semptomlarının gözlemlendiği çeşitli hastalıklarda semptomlarda iyileşme gösteren pozitif araştırmalar da artmaktadır.
Ancak ilişkili olduğu düşünülen hastalıkların tedavisinde supleman olarak kullanımının rehberlerde yer alması için büyük örneklemli, uzun süreli, uygun dozun ve uygun formunun kullanıldığı çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır.
R. Stocker, “Coenzyme Q10” Reviewed, Linus Pauling Institute Micronutrient Research for Optimum Health, http://lpi.oregonstate.edu/infocenter/othernuts/coq10/, (Erişim tarihi: 5 Eylül 2009), (2007).
Jafari M, Mousavi SM, Asgharzadeh A, Yazdani N. Coenzyme Q10 in the treatment of heart failure: A systematic review of systematic reviews. Indian Heart J. 2018 Jul;70 Suppl 1:S111-S117.
Alehagen U, Aaseth J, Alexander J, Johansson P. Still reduced cardiovascular mortality 12 years after supplementation with selenium and coenzyme Q10 for four years: A validation of previous 10-year follow-up results of a prospective randomized double-blind placebo-controlled trial in elderly. PLoS One. 2018;13(4):e0193120.
Cordero MD, Alcocer-Gómez E, de Miguel M, Culic O, Carrión AM, Alvarez-Suarez JM, Bullón P, Battino M, Fernández-Rodríguez A, Sánchez-Alcazar JA. Can coenzyme q10 improve clinical and molecular parameters in fibromyalgia? Antioxid Redox Signal. 2013 Oct 20;19(12):1356-61.
Shoeibi A, Olfati N, Soltani Sabi M, Salehi M, Mali S, Akbari Oryani M. Effectiveness of coenzyme Q10 in prophylactic treatment of migraine headache: an open-label, add-on, controlled trial. Acta Neurol Belg. 2017 Mar;117(1):103-109.
Izadi A, Ebrahimi S, Shirazi S, Taghizadeh S, Parizad M, Farzadi L, Gargari BP. Hormonal and Metabolic Effects of Coenzyme Q10 and/or Vitamin E in Patients With Polycystic Ovary Syndrome. J Clin Endocrinol Metab. 2019 Feb 01;104(2):319-327.
Mehrpooya M, Yasrebifar F, Haghighi M, Mohammadi Y, Jahangard L. Evaluating the Effect of Coenzyme Q10 Augmentation on Treatment of Bipolar Depression: A Double-Blind Controlled Clinical Trial. J Clin Psychopharmacol. 2018 Oct;38(5):460-466.
Watts GF, Playford DA, Croft KD, Ward NC, Mori TA, Burke V. Coenzyme Q(10) improves endothelial dysfunction of the brachial artery in Type II diabetes mellitus. Diabetologia. 2002 Mar;45(3):420-6.
Hidaka T, Fujii K, Funahashi I, Fukutomi N, Hosoe K. Safety assessment of coenzyme Q10 (CoQ10). Biofactors. 2008;32(1-4):199-208.
