D vitamini, vücudunuzda birçok önemli rolde oynayan, yağda çözünebilen bir vitamindir. Bu besin özellikle bağışıklık sistemi sağlığı için önemlidir ve birçok insanın D vitamini takviyesinin COVID-19'a yakalanma riskini azaltmasını sağlayıp sağlamadığını merak etmekte. Şu anda COVID-19 için net bir tedavi olmasa da sosyal mesafe ve gerekli hijyen gibi önleyici tedbirler sizi virüse yakalanmaktan koruyabilir. Ayrıca, bazı araştırmalar, yeterli D vitamini seviyelerine sahip olmanın bağışıklık sisteminizi sağlıklı seviyede tutmanıza yardımcı olabileceğini ve genel olarak solunum yolu hastalıklarına karşı koruma sağlayabileceğini göstermektedir. Yakın zamanda yapılan bir araştırma gösteriyor ki, yeterli D vitaminine sahip COVID-19'lu hastaların olumsuz sonuç alması ve ölüm riski azalmıştır.
D vitamini bağışıklık sağlığını nasıl etkiler?
D vitamini, vücudunuzun enfeksiyon ve hastalığa karşı ilk savunma hattı olan bağışıklık sisteminizin düzgün çalışması için gereklidir. Bu vitamin, bağışıklık tepkisini arttırmada kritik bir rol oynar. Hem anti-inflamatuar hem de immün düzenleyici özelliklere sahiptir ve bağışıklık sistemi savunmalarının aktifliği için çok önemlidir.
D vitamininin vücudunuzu patojenlere karşı koruyan T hücreleri ve makrofajlar dahil olmak üzere bağışıklık hücrelerinin işlevini geliştirdiği bilinmektedir. Aslında, bu vitamin bağışıklık fonksiyonu için o kadar önemlidir ki, düşük D vitamini seviyeleri enfeksiyon, hastalık ve bağışıklıkla ilgili bozukluklara karşı artan duyarlılıkla ilişkilendirilmiştir.
Örneğin, düşük D vitamini seviyeleri, tüberküloz, astım ve kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) dahil olmak üzere solunum yolu hastalıkları riskinin yanı sıra viral ve bakteriyel solunum yolu enfeksiyonları ile ilişkilidir. Ve dahası, D vitamini eksikliği, vücudunuzun solunum yolu enfeksiyonlarıyla savaşma yeteneğini etkileyebilecek azalmış akciğer fonksiyonuyla bağlantılıdır.
D vitamini takviyesi almak COVID-19'a karşı koruyabilir mi?
Yakın tarihte yapılan bir çalışma, 25-hidroksivitamin D'nin en az 30 ng/mL'lik bir kan seviyesinin, COVID-19'lu hastanede yatan hastalarda olumsuz klinik sonuçların ve ölüm olasılığının azaltılmasına yardımcı gibi göründüğünü belirlemiştir. Bu çalışmada 235 COVID-19 hastasının hastane verileri analiz edildi. 40 yaşından büyük hastalarda, yeterli D vitamini düzeyine sahip olanların, D vitamini eksikliği olan hastalara kıyasla bilinç kaybı, hipoksi ve ölüm gibi olumsuz sonuçlara sahip olma olasılığı %51.5 daha azdı. Yine de, diğer çalışmalar, D vitamini eksikliğinin bağışıklık fonksiyonuna zarar verebileceğini ve solunum yolu hastalıkları geliştirme riskinizi artırabileceğini göstermiştir.
Ek olarak, bazı çalışmalar D vitamini takviyelerinin bağışıklık tepkisini artırabileceğini ve genel olarak solunum yolu enfeksiyonlarına karşı koruma sağlayabileceğini göstermiştir.14 ülkeden 11.321 kişiyi kapsayan yakın tarihli bir araştırma, D vitamini takviyesinin hem yetersiz hem de yeterli D vitamini düzeyine sahip kişilerde akut solunum yolu enfeksiyonları (ARI) riskini azalttığını göstermiştir.
Genel olarak, çalışma, D vitamini takviyelerinin en az bir ARI (akut solunum yolu enfeksiyonu) geliştirme riskini %12 oranında azalttığını gösterdi. D vitamini düzeyi düşük olanlarda koruyucu etki daha fazlaydı. Ayrıca, çalışma, D vitamini takviyelerinin günlük veya haftalık olarak küçük dozlarda alındığında akut solunum yolu enfeksiyonuna karşı korumada en etkili olduğunu ve daha büyük, geniş aralıklı dozlarda alındığında daha az etkili olduğunu buldu.
D vitamini takviyelerinin, COVID-19 gibi solunum yolu hastalıkları geliştirme riski en yüksek olan yaşlı yetişkinlerde ölüm oranını azalttığı da gösterilmiştir. Dahası, D vitamini eksikliğinin "sitokin fırtınası" olarak bilinen bir süreci geliştirdiği bilinmektedir. Sitokinler, bağışıklık sisteminin ayrılmaz bir parçası olan proteinlerdir. Hem pro-inflamatuar hem de anti-inflamatuar etkilere sahip olabilirler. Enfeksiyon ve hastalığa karşı korunmaya yardımcı olarak önemli roller oynayabilirler. Bununla birlikte, sitokinler belirli koşullar altında doku hasarını da indükleyebilir.
Bir sitokin fırtınası, enfeksiyona veya diğer faktörlere yanıt olarak gerçekleşen proinflamatuar sitokinlerin kontrolsüz salınımını ifade eder. Bu düzensiz ve aşırı sitokin salınımı, ciddi doku hasarına yol açar, hastalığın ilerlemesini ve şiddetini artırır.
Aslında, çoklu organ yetmezliği ve akut solunum sıkıntısı sendromunun (ARDS) başlıca nedeni olmasının yanı sıra COVID-19'un ilerlemesinde ve şiddetinde önemli bir faktördür. Örneğin, ciddi COVID-19 vakaları olan hastaların, özellikle interlökin-1 (IL-1) ve interlökin-6 (IL-6) olmak üzere çok sayıda sitokin saldığı gösterilmiştir.
D vitamini eksikliği, bağışıklık fonksiyonunun azalmasıyla ilişkilendirilmiştir ve sitokin fırtınasını artırabilir.
Bu nedenle araştırmacılar, D vitamini eksikliğinin ciddi COVID-19 komplikasyonları riskini artırabileceğini ve ayrıca D vitamini takviyesinin COVID-19'lu kişilerde sitokin fırtınaları ve kontrolsüz inflamasyon ile ilgili komplikasyonları azaltabileceğini varsayıyorlar.
Şu anda, birden fazla objektif çalışma, COVID-19'lu kişilerde D vitamini takviyesinin (200.000 IU'ya kadar olan dozlarda) etkilerini araştırıyor. Bu alandaki araştırmalar devam etse de, tek başına D vitamini takviyesi almanın sizi COVID-19 olmaktan koruyamayacağını anlamak önemlidir. Bununla birlikte, D vitamini eksikliği, bağışıklık fonksiyonuna zarar vererek genel enfeksiyon ve hastalığa karşı duyarlılığınızı artırabilir. Birçok insanın, özellikle de COVID-19 ile ilgili ciddi komplikasyonlar geliştirme riski en yüksek olan yaşlı bireylerin D vitamini eksikliği olduğu düşünüldüğünde, bu özellikle endişe vericidir.
Bu nedenlerden dolayı, bu önemli besin maddesinde bir eksikliğiniz olup olmadığını belirlemek için doktorunuza D vitamini seviyenizi test ettirmeniz iyi bir fikirdir. Bu özellikle kış aylarında önemlidir.
Kan seviyelerinize bağlı olarak, günde 1.000-4.000 IU D vitamini takviyesi çoğu insan için genellikle yeterlidir. Bununla birlikte, düşük kan seviyelerine sahip olanlar, seviyelerini optimal bir aralığa çıkarmak için genellikle çok daha yüksek dozlara ihtiyaç duyacaktır.
Optimum D vitamini düzeyini neyin oluşturduğuna ilişkin öneriler değişse de çoğu uzman, optimal D vitamini düzeylerinin 30–60 ng/mL (75–150 nmol/L) arasında olduğu konusunda hemfikirdir.
