Çiğ beslenme (raw food) akımı; doğal, çiğ ve rafine edilmemiş gıdaların tüketilmesini temel alan bir beslenme düzenidir. Hububatlar ve baklagiller çiğ beslenme akımında sıklıkla tüketilen ürünlerdir. Çimlendirme işleminin hububat ve baklagillerin besinsel değerleri üzerinde oldukça önemli etkileri söz konusu olup meydana gelen bazı değişiklikler ürünlere çeşitli üstünlükler kazandırabilmektedir. Başta buğday olmak üzere karabuğday, arpa, yulaf, çavdar, pirinç, soya, mercimek, fasulye, nohut ve kinoa çimlendirilerek de tüketilebilen ürünlerdendir. Hububat ve baklagillerin protein, vitamin, mineral madde, besinsel lif, fenolik madde içeriklerinde ve antioksidan aktivite değerlerinde artış gerçekleşmesinin yanı sıra anti besinsel bir faktör olarak kabul edilen fitik asidin içeriğinde meydana gelen azalma da çimlendirmenin beslenme açısından önemini göstermektedir. Bu çalışmada, çimlendirme işleminin hububat ve baklagillerin çeşitli besinsel özellikleri üzerine etkilerini incelemek ve çiğ beslenme akımı açısından hububat ve baklagillerin çimlendirme işlemine tabi tutulmasının önemi vurgulamak amaçlanmıştır.
Bu beslenme şeklinde pişirme ile asidik toksinlerin üreyeceği ve sağlığa faydalı birçok enzimin yok olduğu öne sürülmektedir. RAW Food beslenmede tüketilen her şey çiğ olmalıdır. Tamamen çiğ biçimde tüketilemeyen besinler ise max 45 derecede yalnızca ısıtılmalıdır çünkü besinler 47 derece ve üzerinde bir ısıya maruz kaldığında içeriğindeki tüm vitamin, mineral ve yararlı enzimler kaybolur. Bu nedenle sebze meyve pişirirken 42 dereceye ayarlanmış ısı sirkülasyonlu fırınlar kullanılmalıdır. Hayvansal gıdalar ise kesinlikle tüketilmemelidir. Protein ihtiyacını gidermek için bitkisel protein alınmalıdır. Sebze ve meyvelerin karıştırılmaması ise altın kurallardan biridir. Yemek esnasında meyve tüketilmemeli ve su içilmemelidir. Yemekten sonra yarım saat boyunca su içilmemeli fakat gün içinde bolca su tüketilmelidir. Raw vegan, vejetaryen, omnivor alt tipleri vardır. Tüketilen gıdaların organik olması, rafine olmamış ve katkısız olması tercih edilir.
Hububat ve baklagiller günlük beslenme düzeninde sıklıkla yer alan ürünler olup besinsel lifler, fenolik bileşikler, vitaminler ve mineraller gibi çok sayıda biyoaktif bileşeni içeren önemli ürünlerdir. Hububatların günlük beslenmedeki kalorinin yaklaşık %53’ünü karşıladıkları belirtilmektedir. Kültürü yapılan hububatların başlıcaları; buğday, mısır, pirinç, arpa, çavdar, yulaf ve darı çeşitleridir. Baklagillerin protein içerik ve kaliteleri ile hayvansal proteinlerin yerine ikame edilebilecekleri belirtilmekte olup bu sebeple bunların çiğ beslenme akımında sıklıkla yer alması kaçınılmaz olmaktadır.
Uzun dönem çiğ beslenme uygulayan 201 kişi takip edilmiş ve total kolesterol, trigliserid, HDL, B12 düzeyleri düşük ve bununla birlikte MCV ve homosistein yüksek bulunmuştur. Bir diğer 18-25 yaş arası 422 erişkinde yapılan çalışmada çiğ beslenmenin mental sağlığı olumlu etkilediği gösterilmiştir. Bu da çiğ besinlerin mikronutrient içeriğine bağlanmıştır. Kısıtlı çiğ beslenen 198 erişkinde yapılan bir çalışmada A vitamini ve beta karoten normal seviyede, likopen ise düşük bulunmuştur. Gönüllülerle yapılan başka bir çalışmada ise raw vejetaryen beslenen grup tipik Amerikan diyet ile beslenen grupla karşılaştırılmış ve RF grupta kemik mineral dansitesi, insülin likegrowth factor, CRP kontrol grubundan düşük, kemik spesifik ALP benzer bulunmuştur. Ayrıca raw vejetaryen diyet uygulanan 30 katılımcılı gözlemsel çalışmada fibromiyalji semptomlarında gerileme saptanmıştır.
Sebze ve meyvelerin üretilme, saklanma, taşınma koşullarına bağlı olarak ağır metal, aflatoksin birikim riski yüksektir. Yeşil yapraklı sebzelerin fazla tüketimi ile oksalat taşı riski, sıklıkla meyve suyu tüketimi ve sert besinlerin çiğnenmesiyle diş minelerinde aşınma görülebilmektedir. American Diet Association gelişme geriliğine neden olabileceğinden bebek ve çocuklara önermemektedir. Raw food beslenme erişkinlerde uzman kontrolünde kısa sürelerle uygulanabilir.
İleri okuma
Koebnick C, Garcia AL, Dagnelie PC, Strassner C, Lindemans J, Katz N et al. Long term consumption of a raw food diet is associated with favorable serum LDL cholesterol and tryglicerides but also with elevated plasma homocysteine and low serum HDL cholesterol in humans. J Nutr 2005;135:2372-8
Brookie KL, Best GI, Konner TS. Intake of raw fruits and vegetables is associated with better mental health. Front Psychol 2018;9:487
Garcia AL, Koebnick C. Long term strict raw food diet is associated with favourable plasma beta karotene. BR J Nutr 2008;99(6):1293-300.
Cunnigham E. What is a raw foods diet and are there any risk sor benefits associated with it? J Am Diet Assoc 2004;104(10):1623.
Laskowska Klita T, Chelchowska M, Ambroszkiewicz J, Gajewska J, Klemarczyk W. The effect of vegetarian diet on selected essential nutrients in children. Med Wieku Rozwoj 2011;15(3):318-25.
Kommentare